İşsizlik Kapanı: 1989-2023

İşsizlik Kapanı Nedir?

Türkiye Ekonomisi iş gücü istatistikleri incelendiğinde, istihdam artışının yaşandığı dönemlerde iş gücüne katılımlarda “genel” olarak artış yaşdığı gözlemlenir. Çünkü, iş gücüne katılım sağlamayan kişiler istihdam edilince, bu kişiler doğal olarak iş gücüne katılım sağlamış olur. Ayrıca ekonomide bir canlanma iş gücü piyasasında bulunmayan kişilerin iş bulma ümidini artırarak iş gücüne katılımını teşvik eder ve iş gücünden ayrılmaları azaltır.

İstihdamın hacminin gerilemeye başladığı dönemlerde ise iş gücünde düşüşler gözlemlenmektedir.

Aşağıdaki grafikte 1989-2023 dönemi istihdam bağlı işsizlik oranı, iş gücündeki değişimin işsizlik oranına katkısı ve işsizlik oranı gösterilmiştir.

Yukarıdaki grafikten görüldüğü üzere, 2021 yılında işsizlik oranı %11,98’dir. 2022 yılında Türkiye Ekonomisi’nin istihdam üretmesiyle, istihdama bağlı işsizlik oranı %6’ya düşmüştür. Ancak, istihdam artışı aynı zamanda iş gücü artışını da beraberinde getirmiş ve iş gücündeki değişimler %6 olan istihdama bağlı işsizlik oranını %4,43 puan artırmış ve işsizlik oranı %10,43 düzeyinde gerçeklemiştir. İş gücüne katılımın isşizlik oranını artırıcı etkisiyle 2021 yılında %11,98 olan işsizlik oranı 2022 yılında sadece %10,43’e gerilemiştir.

2023 yılında Türkiye Ekonomisi’nin istihdam hacmini artırmasıyla, istihdama bağlı işsizlik oranı %7,94’e düşmüştür. Ekonomide iş gücünde de artışlar yaşanmış ve iş gücündeki artışlar istihdama bağlı işsizlik oranını %1,44 puan artırmıştır. İstihdam ve iş gücü hacmindeki değişimlerin etkisiyle, istihdama bağlı işsizlik oranı ile iş gücündeki değişimlerin işsizlik oranına katkısının toplamı olan işsizlik oranı ise %9,39 düzeyinde gerçekleşmiştir. 2022 yılında %10,43 olan işsizlik oranı 2023 yılında sadece %9,39’a düşmüştür.

Yukarıdaki grafiğe bakılırsa, Kovid dönemi olan 2020 yılına bakılırsa, iş gücündeki değişimler %17,63 olan istihdama bağlı işsizlik oranını %4,47 puan düşürdüğü ve işsizlik oranının %13,15 düzeyinde gerçekleştiği görülecektir.

Yukarıdaki grafiğe baktığımızda, ekonominin istihdam yaratma gücü arttığında iş gücü artışları işsizlik oranını artıyor. Ekonominin istihdam yaratma gücü zayıfladığında ya da düştüğünde ise iş gücü artışlarının isşizlik oranını artırma gücü zayıflıyor ya da iş gücü azalışları işsizliği düşürüyor. Türkiye Ekonomisi’nin bu özelliğini İşsizlik Kapanı olarak tanımlıyoruz.

İşsizlik Kapanı Oranı?

İşsizlik Kapanı, kriz yılları dışarıda bırakıldığında Türkiye Ekonomisi’nin 2000 yılından sonra işsizlik oranının %9-%11 arasına sıkıştığını ifade etmektedir. Eğer ekonomide istihdam artarsa iş gücüne katılımların etkisiyle işsizlik oranı istihdama bağlı işsizlik oranının üzerinde gerçekleşir. Tersine, eğer istihdamda gerilemeler yaşanırsa, iş gücünden ayrılmaların etkisiyle işsizlik oranı istihdama bağlı işsizlik oranının altında gerçekleşir.

Son 22 yılda işsizlik oranı 5 yılda %9’un üzerinde %10’un altında gerçekleşmiştir. 5 yılda da işsizlik oranı %11’in üzerinde gerçekleşmiştir. 12 yılda ise işsizlik oranı %10- ile %11 arasında gerçekleşmiştir.

Aşağıdaki grafikte 1988-2023 dönemi işsizlik oranları ve 5 yıllık hareketli ortalama işsizlik oranları sunulmuştur.