Türkiye Ekonomisinin İşçi Havuz Problemi
Türkiye Ekonomisinin İşçi Havuz Problemine Giriş
Ekonomide istihdam edilenler ile işsizlerin toplamı iş gücünü ifade eder. İşsiz miktarının İş Gücü miktarına oranına ise İşsizlik Oranı diyoruz.
1. İş Gücü Sayısı = (İşsiz Sayısı) + (İstihdam Sayısı)
İş Gücü sayısındaki bir değişim İstihdam değişimi ile İşsiz miktarı değişiminin toplamına eşittir.
2. İş Gücü Sayısı (t dönemi) – İş Gücü Sayısı (t-1 dönemi) = [İstihdam Sayısı (t dönemi) – İstihdam Sayısı (t-1 dönemi)] + [İşsiz Sayısı (t dönemi) – İşsiz Sayısı (t-1 dönemi)]
2 numaralı eşitliğin her iki tarafını İş Gücü Sayısı (t-1 dönemi) ile bölersem, eşitliğin sol tarafı iş gücünün değişimini ifade eder. Eşitliğin sağ tarafının ilk bölümü İş Gücündeki değişime İstihdamın katkısını % puan olarak gösterirken, ikinci bölüm İşsizliğin İş Gücüne katkısını % puan olarak gösterir. Başka bir deyişle, eşitliğin sağ tarafı İş Gücü Cinsinden İstihdam ve İşsizlik büyümesini gösterir.
3. % İş Gücü Değişimi = % Puan İstihdam Değişiminin Katkısı + % Puan İşsizlik Değişiminin Katkısı
Ocak 2005 – Mart 2023 Dönemi Türkiye Ekonomisinin İşçi Havuz Problemi
Bu çalışmanın tümünde mevsimsel etkilerden arındırılmış (MA) veri kullanılmıştır.
Aşağıdaki grafik Ocak 2005 tarihini baz alarak İş Gücünün büyümesini ve yukarıdaki 3. numaralı eşitlikte gösterildiği gibi, bu büyümeye İstihdam ile İşsizlik miktarının katkısını % puan olarak göstermektedir.
Ocak 2005’e göre Mart 2024’te İş Gücü miktarı %68,02 artmıştır. Buna karşılık, “İş Gücü Cinsinden” İstihdam miktarı %62,79 artmıştır. İstihdam artışı İş Gücü artışının %5,22 puan altında kalmıştır. Bu yüzden Ocak 2005’e göre İş Gücü Cinsinden İşsiz miktarı %5,22 yükselmiştir. Diğer bir ifadeyle %68,02 olan İş Gücü artışının %5,22 puanı İşsizlik havuzuna katılmıştır.
Ancak, Ocak 2005 – Nisan 2021 döneminde İş Gücü Cinsinden İşsizlik miktarındaki artış %11,31’di. Nisan 2021’den sonra İş Gücü Cinsinden İşsizlik miktarının artış hızında istikrarlı düşüş başlıyor.
Farklı bir şekilde ifade etmek gerekirse, Ocak 2005-Mart 2024 döneminde %68,02 olan İş Gücü artışının %7,68’i (=%5,22/%68,02) istihdam edilememiştir.
Yani söz konusu dönemde 14,43 milyon kişi artmış olan İş Gücünün 1,11 milyon kişisi (=14,43*%7,68) İşsiz kalmıştır: Ocak 2005’te 1,95 milyon kişi olan İşsiz miktarı 2024 Mart ayında 3,06 milyon kişiye yükselmiştir.
Türkiye Ekonomisinin İşçi Havuz Problemi: 3’er Yıllık Hareketli Baz Dönemi
Yukarıdaki grafikte Ocak 2005 tarihini baz yılı alıp, tüm hesaplamalarızı bu tarihe göre yapmıştık. Aşağıdaki grafikte ise 3 yıllık hareketli dönemler dikkate alınmıştır. Örneğin, Mart 2024 yılı verisi Mart 2021’i baz alırken Nisan 2020 verisi Nisan 2017’yi baz alır.
Mart 2021-Mart 2024 döneminde İş Gücü miktarı %9,36 büyümüştür. Buna karşılık İstihdam, İş Gücü Cinsinden %12,80 artış göstermiştir. Yani son 3 yılda İş Gücü artışı cinsinden İşsizlik miktarı %3,44 puan azalmıştır.
Farklı bir şekilde ifade etmek gerekirse, Mart 2021 – Mart 2024 döneminde İş Gücü miktarındaki artışının %36,73’ü (=-%3,44/9,36) kadar İşsiz sayısı azalmıştır. Söz konusu dönemde İş Gücü 3,05 milyon kişi artarken İstihdam 4,17 milyon kişi artmıştır. İşsizlik ise 1,12 milyon kişi (=3,05 milyon kişi *-%36,73) azalmıştır.
Yukarıdaki grafiğe baktığımızda 2012 yılının ortalarına doğru “İş Gücü Cinsinden” İşsizlik miktarı %5’e yakın azalmıştır. Aşağıdaki grafikten bu dönemde İşsizlik Oranının %8’e gerilediği görülmektedir.
Yukarıdaki grafiğe göre, Türkiye Ekonomisi 2014 yılı başından sonra işsizlik üreten bir ekonomi görünümü sergilemiştir. İş Gücü artışlarına karşılık olarak ekonomi yeterli İstihdamı yaratamamış ve İşsizlik Oranı yükselmiştir.
Ekim 2021 ve sonrasında Türkiye Ekonomisi İşsizlik üreten bir yapıdan İşsizlik azaltan bir yapıya dönüşmüştür. Yani, Türkiye Ekonomisi İş Gücü artışlarından daha yüksek İstihdam üretmiştir. Bu dönüşüme bağlı olarak da İşsizlik Oranı düşmeye başlamıştır.
2024 yılı Mart ayı itibarıyla 1,59 milyonu erkek ve 1,47 milyonu kadın olmak üzere toplam 3,05 milyon kişi işsizdir.
Veri Kaynağı: TÜİK