SON DÖNEMLERDE İMALAT SANAYİ [2017-2024 İKİNCİ ÇEYREK]
2017-2024 yılı ilk yarısında istihdam %24,93, üretim %29,85 artarken, imalat sanayi hariç diğer sektörlerde istihdam %11,91, üretim ise %33,96 artmıştır. Daha açık ifade etmek gerekirse, son 6,5 yılda imalat sanayi sektöründe ortalama iş gücü verimliliği %3,94 artarken, diğer sektörlerde %19,71 artmıştır.
1968-2023 döneminde imalat sanayisinde ortalama yıllık ortalama iş gücü verimliliğinin %2,48 olduğu dikkate alındığında 6,5 yılda bu sektörde “toplam” iş gücü verimliliğinin %3,94 olması dikkat çekmektedir.
Not: 2024 yılı ilk yarıyıl için “yıllık istihdam”, 2023 yılı ikinci yarıyıl istihdamı ile 2024 yılı ilk yarıyıl istihdamının ortalamasıdır. 2024 yılı ilk yarıyılı için “yıllık üretim” 2023 yılı ikinci yarıyıl üretimi ile 2024 yılı ilk yarıyıl üretiminin toplamıdır.
Son Dönemlerde İmalat Sanayi İstihdamı, Üretimi ve İş Gücü Verimliliği
TÜİK verilerine göre, 2017-2024/2. Çeyrek dönemi arasında imalat sanayi istihdamı %24,93, imalat sanayi hariç istihdam ise %11,91 artmıştır.
2017-2024/2. Çeyrek dönemi arasında yıllık imalat sanayi üretimi %29,85, imalat sanayi hariç üretim ise %33,96 yükselmiştir.
2017-2024 yılı ikinci çeyrek döneminde imalat sanayi sektöründe ortalama iş gücü verimliliği %3,94 artmıştır. Aynı dönemde imalat sanayi hariç diğer sektörlerde ortalama iş gücü verimliliği %19,71 yükselmiştir.
İMALAT SANAYİSİNDE DURUM NE?
Yukarıda vurgulamaya çalıştığım imalat sanayiindeki istihdam artışı ile üretim artışı arasındaki uyumsuzluğun nedeni imalat sanayi sektörü çıktılarına olan “talep yetersizliği” olabilir mi?
2017-2023 döneminde “reel” makine ve teçhizat yatırımları %57,12 artmıştır. 2024 yılı ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yani 2023 yılı ilk çeyreğine göre %10,37 artan makine ve teçhizat yatırımları 2024 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %5,56 düşmüştür.
Aşağıdaki grafiktende (grafik başlığında yazım hatası vardır, bir önceki çeyreğe değil bir önceki yılın aynı çeyreğine göre olacak) görüldüğü üzere 2022 yılı ikinci çeyreğinden sonra bir önceki yılın aynı çeyreğine göre çeyreklik istihdam artış hızı azalıyor. 2023 yılı üçüncü çeyreğinde ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre çeyreklik istihdam düşmeye başlamıştır. 2024 yılı ikinci çeyreğinde ise istihdamdaki bu düşüşe üretim düşüşü de eşlik etmiştir.
2024 yılı ikinci çeyreğinde imalat sanayisinde istihdam ve üretim düştü. Makine ve teçhizat yatırımları da düştü. İmalat sanayisindeki ortalama iş gücü verimliliğinin son 5-6 yıllık seyrinin 1968-2023 dönemi seyri ile uyumsuz olması, bu sektörde atıl bir iş gücü olduğundan şüphelenmemiz için geçerli bir sebeptir. Eğer durum buysa gelecek dönemlerde bu sektörün mallarına yönelik talep eksikliği istihdamda daha yüksek düşüşlerin gerçekleşmesine yol açabilir. Üretim artışından kopuk bir şekilde artan istihdam, talep düşüşünden kopuk bir şekilde azalabilir.
Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre ihracat miktar endeksi, yani reel ihracat, 2023 yılı ikinci çeyreğinde %5,07 düşmüş olmasına rağmen 2024 yılı ikinci çeyreğinde sadece %1,89 artmıştır. Reel ithalat ise 2024 yılı ikinci çeyreğinde 2023 yılı ikinci çeyreğine göre %4,89 düşmüştür.
İthalattaki düşüşün ara mallar kaynaklı olduğunu bildiğimize göre, yukarıdaki reel ihracat ve ithalat gelişimi, imalat sanayi mallarına yönelik iç ve dış talebin birlikte gerileme işareti verdiğinden kuşkulanabiliriz. Kuşkuların doğrulanması veya yanlışlanması için 2024 yılı üçüncü ve dördüncü çeyrek verilerini beklemeliyiz.
