Türkiye Gayri Safi Yurt İçi Hasıla Analizi: 1960-2022

Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH)

Ulusal para birimi cinsinden Türkiye GSYH’si 1960 ile 2022 yılları arasında yani 62 yılda yıllık ortalama %4,71 büyümüştür.  Aynı dönemde Çin’in üretimi yıllık ortalama %7,76, Kore’nin üretimi %7,04 ve Singapur’un üretimi ise  %6,93 artmıştır.

37 yılda (grafiğin altındaki sayılar kaç yıllık analiz olduğunu göstermektedir.) yani 1985 ile 2022 yılları arasında Vietnam Ekonomisi %6,44 büyümüştür.  Türkiye Ekonomisi 1985-2022 döneminde kaç büyüdü?  Türkiye söz konusu dönemde Vietnam’ın yaklaşık %1 puan altında, yani yıllık ortalama %5,43 büyümüştür (Grafikte bu veri yoktur).

37 yıllık ortalama büyümesi ile 4. sırada bulunan Vietnam’dan hemen sonra Malezya ve Tayland gelmektedir.  1960-2022 döneminde Malezya Ekonomisi yıllık ortalama %6,06 ve Tayland Ekonomisi ise %5,54 büyümüştür. 1967-2022 (55 yıl) döneminde Endonezya GSYH’si yıllık ortalama %5,45 büyümüştür.  Aynı dönemde Türkiye gayri safi yurt içi hasılası ise %4,59 büyümüştür. 62 yıllık dönemde Hindistan %5,09, Pakistan %5,04, İsrail %4,98 oranında yıllık ortalama  büyüme gerçekleştirmişlerdir.

Mısır 57 yılda, yani 1965-2022 döneminde gayri safi yurt içi hasıla düzeyini yıllık ortalama %4,96 büyütmüştür.  Türkiye Ekonomisi aynı dönemde %4,70 büyüme gerçekleştirmiştir.

Yukarıdaki grafik bence bir soruyu hak ediyor: Dünya yine eksen mi değiştiriyor? Eğer bir eksen değişiminin içindeysek, bu değişimin itici gücü, ortaçağ sonrasında olduğu gibi, yine “devletler” aracılığıyla oluyor, serbest piyasalarla değil.

Nüfus

1960-2022 döneminde Türkiye’de nüfus yıllık ortalama %1,84 artmıştır. Aynı dönemde nüfus artış hızı Çin’de %1,22, Kore’de %1,18, Singapur’da ise Türkiye’nin de üzerinde, %2’dir.

37 yıllık dönemde Vietnam’da nüfus artış hızı %1,35’dir. Bu dönemde yani 1985 ile 2022 yılları arasında Türkiye’de nüfus artış hızı %1,49’dur.

1960-2022 döneminde dünya nüfus artış hızı %1,57 düzeyinde gerçekleşmiştir.

Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (Kişi Başına GSYH)

1960-2022 döneminde yıllık ortalama GSYH’nin %4,71, nüfusun ise % 1,84 yükseldiğini yukarıda ifade etmiştik. Bu 62 yıllık dönemde Türkiye’de kişi başına GSYH yıllık ortalama %2,82 büyümüştür. GSYH büyümesi bakımından 13. sırada olan Türkiye, nüfus artış hızının etkisiyle kişi başına gayri safi yurt içi hasıla büyümesi bakımından 15. sırada bulunmaktadır.

62 yıllık dönemde kişi başına GSYH artış hızı Çin’de %6,46, Kore’de %5,79 ve Singapur’da ise%4,83’tür.

GSYH büyüklüğü bakımından Türkiye’nin gerisinde kalan bazı ülkeler, kişi başına GSYH artış hızı dikkate alındığında Türkiye’nin önüne geçmişlerdir (Estonya, Polonya, Slovakya, Japonya ve Portekiz).

1985-2022 döneminde (37 yıl) yıllık ortalama kişi başına GSYH artış hızı Vietnam’da %5,02’dir. Aynı dönemde kişi başına üretim Türkiye’de %3,14 büyümüştür.

1995-2022 döneminde (27 yıl) kişi başına üretim Estonya’da %4,10 artmıştır. Söz konusu dönemde Türkiye’de kişi başına GSYH artış hızı %3,40’dır.

Polonya’da kişi başına GSYH 1990 ile 2022 yılları arasında yıllık ortalama %3,85 büyümüştür. Bu dönemde Türkiye’de yıllık ortalalama kişi başına GSYH büyümesi %3,09’dur.

Son 30 yılda yani 1992-2022 döneminde Slovakya’da kişi başına üretim yıllık ortalama %3,54 yükselmiştir. Aynı dönemde Türkiye’de kişi başına GSYH artış hızı %3,40’dır.

Aşağıdaki grafikte, 10’ar yıllık dönemler itibarıyla yıllık ortalama kişi başına GSYH artış hızı gösterilmiştir.

2010-2022 döneminde yani son 12 yılda Türkiye’de kişi başına GSYH yıllık ortalama %4,39 yükselmiştir. 10’ar yıllık dönemleri koruduğumuzda, yani 2010-2020 döneminde, kişi başına GSYH artış hızı %3,79’a düşmektedir.

1970-1980 dönemi ve 1990-2000 dönemi, kişi başına GSYH artışı bakımından Türkiye için en kötü 10 yıllar olmuştur. Her iki dönemde de yıllık ortalama kişi başına gayri safi yurt içi hasıla büyümesi %2’nin altında kalmıştır.

1990 yılından sonra Kore’nin kişi başına gayri safi yurt içi hasıla artış hızının düşmesi dikkat çekicidir.

Polonya’nın son 1990 yılı sonrasındaki dönemlerde %4’e yakın kişi başına GSYH artış gerçekleştirmesi dikkate değerdir.

Güney Afrika’nın istikrarlı fiyatlara sahip olmasına rağmen neden büyüyemediği dikkate alınması gereken başka bir durumdur.

Gelişmiş/sanayileşmiş ekonomilerde son yıllardaki düşük kişi başına GSYH büyüme oranları dikkate alınmalıdır. Bu ülkeler bu düşük büyüme oranlarına ne kadar süre dayanabilecekler? Bölüşüm mekanizmaları (daha geniş anlamda refah devleti politika uygulamaları) bu düşük büyüme oranlarının negatif etkilerini bertaraf edebilecek etkinlikte mi?

Kaynak: World Bank