TÜRKİYE İÇİN GELİR EŞİTSİZLİĞİ TAHMİNİ

Aşağıdaki grafiğe göre

• en üst %1’lik kesimin milli gelirden aldığı pay yaklaşık %19,
• en üst %9’luk kesimin milli gelirden aldığı pay yaklaşık %33,
• en üst %1 ile en üst %9’un toplamı olan en üst %10’luk kesimin milli gelirden aldığı pay yaklaşık %52,
• orta %40’lık kesimin milli gelirden aldığı pay yaklaşık %34 ve
• en alt %50’nin milli gelirden aldığı pay yaklaşık %14’tür.

Gelir Gruplarına Göre Ortalama Gelir

Yukarıdaki kesimlerin milli gelirden aldıkları payı bildiğimize göre, bu kesimlerin ortalama gelirlerini de hesaplayabiliriz.

• En üst %1’lik kesim milli gelirin %19’unu alıyorsa bu %1’lik kesimin ortalama geliri 19 (=Gelir Payı /Nüfus Dilimi=%19 / %1) birimdir.
• En üst %9’luk kesimin ortalama geliri 3,67 (=%33 / %9) birimdir.
• En üst%1 ve en üst %9’luk kesimin toplamı olan en üst %10’luk kesimin ortalama geliri 5,2 (=%52/%10) birimdir.
• Orta %40’lık kesimin ortalama geliri 0,85 (=%34 / %40) birimdir.
• En alt %50’lik kesimin ortalama geliri 0,28 (=%14 / %50) birimdir.

En Alt %50’lik Kesimin Ortalama Gelirine Göre Gelir Gruplarının Vergi Öncesi Ortalama Gelirlerinin Karşılaştırılması

Yukarıdaki gelir gruplarına göre ortalama gelir hesabımızdan sonra, gelir gruplarının ortalama gelirinin en alt %50’lik kesiminin ortalama gelirinin kaç katı olduğunu hesaplayabiliriz.

• En üst %1’lik kesimin ortalama geliri (19 birim) en alt %50’lik kesimin ortalama gelirinin (0,28 birim) 67,86 (=19 birim / 0,28 birim) katıdır.
• En üst %9’luk kesimin ortalama geliri (3,67 birim) en alt %50’lik kesimin ortalama gelirinin (0,28 birim) 13,11 (=3,67 birim / 0,28 birim) katıdır.
• En üst %1’lik kesim ile en üst %9’luk kesimin toplamı olan en üst %10’luk kesimin ortalama geliri (5,2 birim) en alt %50’lik kesimin ortalama gelirinin (0,28 birim) 18,86 (=5,2 birim / 0,28 birim) katıdır.
• Orta %40’lık kesimin ortalama geliri (0,85 birim) en alt %50’lik kesimin ortalama gelirinin (0,28 birim) 3,04 (=0,85 birim / 0,28 birim) katıdır.

2024 Yılı İçin Gelir Gruplarının Aylık Vergi Öncesi Ortalama Gelir Tahmini Denemesi

Veri kaynağı, Türkiye verisinin niteliğini 5 yıldız üzerinden 2 yıldızla puanlamıştır. Ayrıca 2020 ve sonrasının hesaplamaları kesinleşmemiş bir tahmindir.

Şu anda da eşitsizlik seviyelerinin yukarıda anlatıldığı gibi olduğunu varsayalım. Ayrıca en yoksul %50’lik kesimin ortalama gelirinin de asgari ücret düzeyinde olduğunu varsayalım.

Vergi öncesi asgari ücret ne kadar? Vergi öncesi asgari ücret 23.502,94 TL’dir. İşverenin ödediği vergiler esasında asgari ücretin bir parçasıdır.

Sonuç olarak, en alt %50’nin aylık vergi öncesi ortalama geliri 23.503 TL’dir. En yüksek %1’lik kesimin ortalama geliri en alt %50’lik kesimin ortalama gelirinin 67,86 katı olduğuna göre en üst %1’lik kesimin vergi öncesi aylık geliri 1.594.910 TL (=23.503*67,86) olur. Benzer mantıkla diğer gelir gruplarını da hesaplarsak gelir gruplarının aylık vergi öncesi ortalama gelirler şöyle olur:

• En üst %1’lik kesimin 1.594.910 TL
• En üst %9’luk kesimin 308.124 TL
• En üst %1’lik kesim ile en üst %9’luk kesimin toplamı olan en üst %10’luk kesimin 443.265 TL
• Orta %40’lık kesimin 71.449 TL
• En alt %50’lik kesimin 23.503 TL

2024 Yılı İçin Gelir Gruplarının Aylık Vergi Sonrası Ortalama Gelir Tahmini Denemesi

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 82. maddesine göre, bu kanun gereğince alınacak primlerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, asgari ücretin otuzda biri, üst sınırı ise bu tutarın 7,5 katıdır.

Kanundaki asgari ücretten kasıt brüt asgari ücrettir yani 20.002,50 TL’dir. Bunu 7,5 ile çarparsak 150.018,90 TL olur. 200 bin TL brüt kazancı olan bir çalışan için hem işçiler hem de işverenler 150.0018,90 TL sonrası için sosyal güvenlik vergisi ödemezler. Çalışan aradaki yaklaşık 50.000 TL için sadece gelir vergisi öder, iş veren hiç bir şey ödemez. Bu kanuna göre işçi en fazla 22.502,84 TL Sosyal Güvenlik Vergisi (SGK Primi ve İşsizlik Primi) öder, işveren ise en fazla 26.253,31 TL Sosyal Güvenlik Vergisi (%5 indirimli) öder.

Şimdi hesaplamalarımıza geçelim. Ama burada size adım adım vergi kesintisi anlatıp kafanızı şişirmek istemiyorum. Bu yüzden doğrudan aylık vergi öncesi ortalama ücretten net ücrete geçeceğim. Biz, yukarıda ücreti işverene maliyet olarak tanımladığımızı unutmayınız. Bu yüzden işverene maliyetten net ücrete geçiş yapacağız. Gelir gruplarının vergi sonrası aylık ortalama gelirleri şöyle olacaktır:

• En üst %1’lik kesimin 938.980 TL (ortalama vergi oranı %41,13)
• En üst %9’luk kesimin 176.675 TL (ortalama vergi oranı %42,66)
• En üst %1’lik kesim ile en üst %9’luk kesimin toplamı olan en üst %10’luk kesimin 256.734 TL (ortalama vergi oranı %42,08)
• Orta %40’lık kesimin 42.164 TL (ortalama vergi oranı %40,99)
• En alt %50’lik kesimin 17.002 TL (ortalama vergi oranı %27,66)

Ortalama Vergi Oranı= [(Sosyal Güvenlik Vergileri + Gelir Vergisi) / (İşverene Maliyet)]

En Alt %50’lik Kesimin Ortalama Gelirine Göre Gelir Gruplarının Vergi Sonrası Ortalama Gelirlerinin Karşılaştırılması

En yüksek %1’lik kesim aylık vergi sonrası ortalama geliri 938.980 ve en alt %50’lik kesimin vergi sonrası aylık ortalama geliri 17.002 TL ise, en üst %1’lik kesimin vergi sonrası aylık ortalama geliri en alt %50’lik kesimin vergi sonrası aylık ortalama gelirinin 55,23 (=938.980 / 17.002) katıdır.

• En üst %1’lik kesimin ortalama geliri en alt %50’lik kesimin ortalama gelirinin 55,23 katıdır. Vergi öncesinde 67,86 katıydı.
• En üst %9’luk kesimin ortalama geliri en alt %50’lik kesimin ortalama gelirinin 10,39 katıdır. Vergi öncesinde 13,11 katıydı.
• En üst %1’lik kesim ile en üst %9’luk kesimin toplamı olan en üst %10’luk kesimin ortalama geliri en alt %50’lik kesimin ortalama gelirinin 15,10 katıdır. Vergi öncesinde 18,86 katıydı.
• Orta %40’lık kesimin ortalama geliri en alt %50’lik kesimin ortalama gelirinin 2,48 katıdır. Vergi öncesinde 3,04 katıydı.

SONUÇ: NE ÖĞRENDİK?

Bu soruya siz cevap vereceksiniz.